DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI NEDİR?
Destekten yoksun kalma tazminatı, kasten meydana getirilen eylem, taksirle meydana gelen kaza, ihmalin veya kamu tüzel kişilerinin ve özel tüzelkişiliği bulunan kişilerin kusursuz sorumluluklarına dayanan vb. sorumluluk atfedilecek sebeplerle bir kişinin ölümüne sebep olunması halinde ekonomik desteğinden, mali yardım ve bakımından yoksun kalacak kişilerin maddi dünyalarındaki eksilmeyi aynen ifa edebilmelerine olanak sağlayan tazminat hakkına destekten yoksun kalma tazminatı denmektedir. Destekten yoksun kalma tazminatının amacı, desteğini kaybeden kimsenin ölümle sonuçlanan olaydan önceki sosyal ve ekonomik hayat seviyesini devamını sağlayacak bir paranın ödettirilmesidir
Destekten yoksun kalma tazminatının talep edilebilmesi için zararın oluşması muhakkaktır.
Türk Borçlar Kanunu madde 53 uyarınca Ölüm hâlinde uğranılan zararlar özellikle şunlardır:
1. Cenaze giderleri.
2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.
Türk Borçlar Kanunu madde 53/1-3 gereğince destekten yoksun kalanlar, zarar verene karşı destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmektedirler. Zarar veren kişi ile birlikte bu zararı kusursuz sorumluluk ilkesine göre üstlenmiş olan kişilere başvuru yapılarak zararın tazmini talep edilebilmektedir. Örneğin; idarenin, işlemleriyle kusursuz sorumlu olduğu işçisinin eylemlerinden kaynaklı ölüm sebebiyle idarenin sorumluluğuna gidilebilmesi, meydana gelen çift trafik kazasında karşı araç sürücüsünün vefatından dolayı destekten yoksun kalma tazminatının araç işleteninden ve sigorta şirketinden talep edilebilmesi veya kasten öldürme neticesinde suçu sabit olup kesinleşen mahkumiyet üzerine öldürme eylemini gerçekleştiren kişiden destekten yoksun kalma tazminatı talep edilmesi mümkündür.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatını Kimler Talep Edebilmektedir?
Öncelikle belirtmek gerekir ki müteveffadan süreklilik arz edecek şekilde destek aldığını iddia edip kanıtlayacak herkes tarafından Destekten Yoksun Kalma Tazminatı talep edilebilmektedir. Bu desteğin sürekli olması ve desteklenen kişinin bakım ve geçiminin bir kısmının veya tamamının sağlanması zaruridir. Birkaç haftalık, aylık destekler maalesef destekten yoksun kalma tazminatı kapsamına girmemektedir. Türk Medeni Kanunu madde 185 gereğince eşler birbirlerine ve çocuklarına bakmakla yükümlü tutulmuşlardır. Kanuni karide sayıldığı için eş ve çocukların ispat yükü bulunmamaktadır. Ancak çocuklar bakımından kız ve erkek yaş ayrımı yapılarak hesaplamada dikkate alınmaktadır. Yargıtay içtihatlarıyla uygulamaya dön verilen yaş destek sınırlarına göre, kural olarak, erkek çocuklar 18 yaşına kadar, kız çocuklar büyükşehirlerde hayatını idame ettiriyorsa 22 yaşına kadar ve köylerde 18 yaşına kadar anne ve babalarından destek görmektedirler. Erkek çocuklar orta öğretim çağında iseler 20 yaşına kadar, yüksek öğrenim görüyorlarsa, kız-erkek ayrımı yapılmaksızın 25 yaşına kadar destek görürler. Nikah bulunmayan eşlerin destek kapsamında olduğu uygulamada kabul edilmektedir. Tahkim ve dava yargılamasında resmi nikah akdi bulunmayan kişilere düşen ispat yükü olağandan fazla olacağı tartışmasızdır. Uzun zamandır aynı evde yaşayan şahıslardan destek gören kişi de dava veya şartlarını taşıması halinde tahkim yoluna başvurarak desteten yoksun kalma tazminatı talep hakları bulunmaktadır. Taraf olduğumuz dava ve tahkim yargılamalarında en çok karşılaşılan durum ise çocuk ve eş tarafından yapılan başvurulardır. Çok az da olsa engelli bireyin bakım yükümlülüğünün üstlenilmesi üzerine destek kapsamında sayılmasına ilişkin ilgililerin, anne ve babanın, kardeşlerin, ticari hayatta müteveffadan sürekli destek alan kişilerin destek kapsamında olan başvuruları bulunmaktadır.. Ancak yukarıda belirtildiği üzere şartları taşıyan herkesin destekten yoksun kalma tazminatı talep edebileceği unutulmamalıdır.
Tazminat Talep Edebilecek Kişileri Listeleyecek Olursak:
1-)Eş
2-)Çocuklar
3-)Anne ve baba
4-)Kardeşler
5-)Üvey evlat
6-)Üvey anne ve baba
7-)Desteğini kanıtlayan üçüncü kişiler.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Neye Göre Hesaplanmaktadır?
Destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmek için müteveffanın asli ve tam kusurlu olmaması gerekmektedir. Kendi kusurundan kimsenin yararlanamayacağı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından ilke olarak benimsenerek desteklerin tazminat talep haklarını etkilemektedir. Kusursuz veya tam kusur haricinde kusurlu durumda talep edilen DYKT müteveffanın gelir durumuna göre hesaplanmaktadır. Bu gelir asgari ücret düzeyinde olabileceği gibi asgari ücretin üstünde gelir kazanarak bunu destekleri için harcaması pek tabi mümkündür. Müteveffanın geliri oranında destek sağlandığından gelir miktarı arttıkça hesaplanacak tazminat miktarında artış yaşanacaktır. Trafik kazalarından örnek verecek olduğumuzda tek taraflı kazada araç sürücüsünün vefat etmesi halinde destekten yoksun kalma tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Müteveffa kendi kusuru sebebi ile hayatını kaybetmiştir. Çift taraflı trafik kazalarında ise müteveffa %50 kusurlu olması halinde gelir belgesi ve %50 kusur üzerinden destek alacaklılarına tazminat hesaplaması yapılmaktadır.
Tazminatın hesaplanmasında müteveffanın yaşına göre TRH-2010 yaşam tablosu uyarınca yaşam süresi göz önüne alınır. Ölen evliyse, çocukları varsa veya bekar olmakla birlikte anne ve babasını destekliyorsa bunlarda destekten yoksun kalma tazminatının hesaplanmasında dikkate alınır.
Meydana gelen trafik kazalarında ölenin yakınları tarafından sigorta şirketine başvuru yapıldığında tazminat talep edecek tüm hak sahipleri tarafından başvuru yapılması gerekmektedir. Eğer başvuru yapılmadığında mirasçılık belgesine göre hayatta olan yasal destekleri tespit edilip poliçe limiti garameten dağıtılarak ödeme yapılmaktadır. Örneğin annesi babası hayatta olan müteveffa tarafından, uzun zamandır engelli kardeşi bakılmakta ve destek olunmaktadır. Engelli kardeşi yasal olarak destek kapsamında olmasa dahi Dava veya tahkim yoluna gidildiğinde mutlaka kardeşin destek kapsamında olduğu delillerle kanıtlanarak destekten yoksun kalma tazminatı istenilmelidir.
Müteveffanın ölümü üzerine eş veya çocuklarının kalması halinde yukarıda anılan yaş sınırlarına göre tazminat hesaplanmaktadır. Eş için ise ömür boyu destek olacağı düşünüldüğünde ölenin cinsiyeti dikkate alınarak TRH-2010 yaşam tablosunda belirlenen bakiye ömür üzerinden gelir miktarı, destek süresi, destek oranı dikkate alınarak hesaplama yapılmaktadır.
Kusursuz Sorumlu Olan Kişilere Başvuru Halinde Bakiye Tazminat Halinde Davacının Zarara Sebep Verene Başvuru Hakkı
Karayolları Trafik Kanunu gereğince sigorta şirketleri, sigortalıların eylemlerinden dolayı tehlike sorumluluğu uyarınca her yıl güncellenen teminat limitleri dahilinde kusursuz sorumlulukları mevcuttur. Örneğin başvurucunun destekten yoksun kalma tazminatı 2022 yılında 2 milyon TL. olarak hesaplanmıştır. Kusursuz sorumluluğu bulunan sigorta şirketine başvuru yapıldığında kaza tarihine göre poliçe limiti dahilinde ödeme yapıldığını varsayalım Bu ödemenin 2022 yılının ilk yarısı için belirlenen 430.000,00 olarak kabul edelim. Hesaplanan 2 milyon TL. den bakiye kalan miktar için zarar verene veya zararından sorumlu olan kişiye tazminat başvurusu yapılıp zararın tahsili sağlanacaktır.